ویروس کرونا و همه‌گیری کووید-۱۹
«خلأ ناگهانی»، مشکل دانشجویان خارجی که دور از خانواده در غربت تنها مانده‌اند
مشکلات مالی، اضطراب ناشی از فراق، تنهایی و درهای بسته‌ای که به خانه نمی‌برد…
درِ کلاس‌ها بسته شده و خبری از تجمع دانشجویان روی سکوی کنار رودخانۀ سن نیست. باشگاه ورزشی مثل استراحتگاه و سالن غذاخوری تعطیل شده. یکی از دانشجویان تونسی که هنوز شش ماه از شروع تحصیلش در فرانسه نگذشته، شرایطش را این‌طور بازگو می‌کند: «در آشپزخانۀ خوابگاه، صندلی‌ها را فاصله‌دار چیده‌اند و دیگر اجازه نداریم بی‌دلیل آنجا معطل بمانیم. یک به یک موظفیم اصول بهداشتی را رعایت کنیم تا درگیر این ویروس نشویم». از اواسط مارس که اعمال دستورالعمل‌های بهداشتی و محدودیت‌ها آغاز شده، زندگی اینِس، همین دانشجوی تونسی، تبدیل شده به اتاقی با وسعت ده متر در منطقۀ سن‌لوییِ پاریس. یک تخت، یک سرویس بهداشتی، یک قفسه پر از مایحتاج روزمره و یک میز تحریر. زندگی جدید او و هم‌خوابگاهی‌ها به این وسایل گره خورده است. از ۱۲۰ دانشجو، تنها ۴۳ نفر در خوابگاه باقی مانده‌اند و بقیه که فرانسوی بودند به خانه بازگشته‌اند؛ و این نمونه‌ای است از تمام اقامتگاه‌های دانشجویی در فرانسه.
نمایندۀ مجتمع دانشگاهی بین‌المللی پاریس، لورانس ماریون، ابراز داشته که شرایط پیش‌آمده، برای دانشجویان خارجی به‌مراتب دشوارتر است. این دانشجویان از سویی با چالش سر کردن در اتاق‌های کوچک دست‌به‌گریبان‌اند و از سوی دیگر، اگر به جمع پناه ببرند، با ترس انتشار ویروس کرونا روبه‌رو هستند.
ماندن یا رفتن
۳۴۰ هزار دانشجوی خارجی که در فرانسه و دور از خانواده و وطن، با بحران کرونا مواجه شده‌اند، پیش از هر کار باید در این وضعیت نامطمئن، تصمیمی سخت بگیرند: اینکه بمانند یا بروند؟ وزارت آموزش عالی فرانسه اخیراً توصیه کرده که دانشجویانی که دانشگاه محل تحصیلشان تعطیل شده، حدالامکان به کشور خود بازگردند؛ و این در حالی است که مرزها بسته است و حتی اگر راهی برای بازگشت پیدا شود، به‌محض ورود، قرنطینه در انتظار تازه‌واردان خواهد بود.
این شرایط سبب شده که بیش از نیمی از ساکنان خوابگاه مجتمع دانشگاهی بین‌المللی پاریس، یعنی ۴۵۰۰ دانشجو، همان‌جا بمانند. به گفتۀ لورانس ماریون، غالب افرادی که از فرانسه رفته‌اند کانادایی و امریکایی بوده‌اند و برخی هم اروپایی، چراکه ایشان زودتر از بقیه در جریان عمق بحران قرار گرفته‌اند.
مشکلات مسکن و از دست دادن درآمد
برای جوانانی که چنین شرایطی را تجربه می‌کنند، مشکلات مالی چندین برابر می‌شود؛ آن‌ها خانواده و آشنایی دوروبر خود نمی‌بینند. هرچند اغلب خوابگاه‌های مرکز دانشگاهی و تحصیلی کروس تعطیل نشده، اما هستند اقامتگاه‌هایی که در را به روی دانشجویان بسته‌اند. یکی از دانشجویان اهل بولیوی که پشت در یکی از این اقامتگاه‌ها مانده، می‌گوید: «خوشبختانه یکی از دوستان پیشنهاد داد که بروم خانه‌شان. من هم خوش‌شانس بودم و سعی می‌کنم زیاد زحمتشان ندهم. ولی به‌هرحال اثاث کشیدن دشوار بود».
ورونیک دوبور، مدیر روابط بین‌الملل دانگشاهی بوردو، هم تعداد زیادی تماس از سوی دانشجویانی داشته که نگران مشکلات حاد اقتصادی هستند. او اما دشوارترین بُعد زندگی دانشجویان جوان، به‌ویژه تازه‌واردان، را بحران رویارویی با محیط ناآشنا می‌داند: «این‌ها اغلب ۱۹ یا ۲۰ سال دارند و اصلاً فرانسه بلد نیستند. با نظام سلامت بیگانه‌اند و پیدا کردن پزشک برایشان راحت نیست».
مشکلات روان‌شناختی
با وقوع بحران کرونا، در واقع چارچوب زندگی تحصیلی جوانان خارجی از هم می‌پاشد. نظر یکی از روان‌شناسان حوزۀ محصلان و دانشجویان این است که «آن‌ها دیگر مثل گذشته در کلاس شرکت نمی‌کنند و امتحانی ندارند. دیگر برنامه‌های حین تحصیل، مثل کتابخانه رفتن و کارآموزی، حتی ورزش و غذاخوری هم تعطیل شده است. خانواده از ایشان دور است و همۀ این‌ها مسبب احساس اضطراب، سرخوردگی و بی‌هویتی است».
مسئلۀ دیگری که از نظر فلورانس روبن، روان‌کاو متخصص قشر دانشجو، بیشترین نگرانی را در پی دارد تنهایی و جدایی است. به گفتۀ این متخصص، «بیشتر افرادی که در طی این مدت درخواست مشاوره داشته‌اند، از اضطراب و استرس مزمن رنج می‌برند. وضعیت کنونی افراد را در شوکی بزرگ فرو برده و این شوک همچنان ادامه خواهد یافت؛ و این ناشی از این واقعیت است که جوانان خود را به‌ناگاه در خوابگاهی خالی از سکنه، تنها می‌یابند و از سویی هیچ ارتباط اجتماعی دیگری هم ندارند. در چنین شرایطی، اختلالات پیشین مستعد تشدید شدن هستند».
حفظ ارتباط با اطرافیان
آنچه به دانشجویان دور از خانواده آرامش می‌بخشد، ارتباط با نزدیکان از طریق پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی است. میان دانشجویان شکل جدیدی از ارتباط رواج یافته و آن بازی‌های گروهی برخط و دورهمی‌های مجازی است. مثلاً یکی از دانشجویان نوازندۀ پیانو که در خوابگاهی در پاریس مانده، بقیه را به کنسرت مجازی خود دعوت کرده است. فلورانس روبن، روان‌کاو، براساس مشاهدات خود در مشاوره‌ها اذعان می‌کند که «در شرایط کنونی، اوضاع همه بد نیست و عدۀ کمی از عقب‌افتادن درس و دانشگاه می‌نالند».
سعی اینِس، دانشجوی تونسی هم بر مثبت‌اندیشی است. «سعی می‌کنم به اینکه از خانواده دور هستم زیاد فکر نکنم، چون غصه خوردن چیزی را تغییر نمی‌دهد». او و هم‌خوابگاهی‌هایش فهرستی از فعالیت‌های بی‌خطر نوشته‌اند، مثل آواز و ساز. «حواسمان به همدیگر هست که ترس درونمان رخنه نکند؛ راه‌هایی پیدا می‌کنیم برای کنار هم بودن. این‌طوری در نهایت، روابط میانمان را هم تقویت می‌کنیم».
ترجمه از روزنامۀ فرانسوی لوموند
۷ فروردین ۹۹